Tijdperk III

Inleiding
Een nieuw begin
De eerste treinen gaan weer rijden
Het eerste netwerk van langeafstandstreinen
De opbouw gaat verder, meer treinen, meer comfort, meer regelmaat
Het vooroorlogse materieel werd opnieuw ingezet
De opbouw van het internationale netwerk
Het Blauwe net van snelle treinen
De moderne tijd, opkomst van elektrische locomotieven
De moderne diesellocomotief in opkomst
Een nieuw rijtuigtype
De derde klas verdwijnt
De laatste nieuwe stoomlocomotief
Een nieuw prestieus netwerk, de Trans Europ Express
Vanaf 1962 weer exclusief, de Rheingold
Een nieuw paradepaardje, de elektrische locomotief E 03

Een nieuw prestieus netwerk, de Trans Europ Express

In 1957 stelde de toenmalige president directeur van de Nederlandse spoorwegen (NS), ir F.Q. den Hollander voor om een internationaal netwerk van snelle en luxueuze (diesel)treinstellen op te zetten in West Europa.

De spoorwegmaatschappijen van West Duitsland (DB), Frankrijk (SNCF), Zwitserland (SBB-CFF-FFS), Italië (FS) en Nederland (NS) stemde hiermee in. De eerste TEE treinen gingen rijden vanaf de zomerdienstregeling op 2 juni 1957. Het netwerk werd in eerste instantie geëxploiteerd door de spoorwegmaatschappijen van West Duitsland (DB), Frankrijk (SNCF), Zwitserland (SBB-CFF-FFS), Italië (FS) en Nederland (NS). Naast deze landen waren er enkele landen die de TEE treinen alleen doorgang verlenden zoals België (NMBS-SNCB) en Luxemburg (CFL). België sloot zich alsnog in 1964 aan bij het TEE netwerk, net zoals Luxemburg.

Het TEE principe berustte op een aantal principes waaraan vooral in de begin jaren aan werd voldaan, later werd er dikwijls ook afgeweken van de principes. De volgende principes lagen ten grondslag aan het TEE principe:

• Diesel tractie
  Door de vele verschillende stroomsoorten die werden gebruikt voor de bovenleidingen in verschillende landen was het idee om alleen gebruik te maken van diesel aandrijving zodat dit het oponthoud bij de grenzen drastisch zou beperken. Ook omdat de vele spoorlijnen die landsgrenzen overschreden in die tijd nog niet geëlektrificeerd waren. In 1961 werd er echter al afgeweken van dit principe toen de Zwitserse spoorwegen een treinstel bouwde voor het TEE netwerk wat geschikt was voor vier verschillende stroomsoorten.
• Treinstellen
  Het volgende principe was dat er hoofdzakkelijk gebruik werd gemaakt van treinstellen zodat dit het oponthoud in voornamelijk kopstations zou verkleinen bij het kopmaken van de locomotieven. Omdat treinstellen meestal tamelijk beperkt zijn wat betreft zitplaatsen, men kon/kan vaak moeilijk rijtuigen bijplaatsen of verwijderen als het drukker of rustiger is, leidde dit al spoedig tot problemen. Vooral op de verbinding Parijs-Brussel-Amsterdam deed zich het dilemma voor dat het gedeelte Parijs-Brussel erg druk was, maar het stuk Brussel-Amsterdam veel minder druk was. Daarom werd in 1963 besloten ook van dit principe aftewijken door ook getrokken treinen bestaande uit losse rijtuigen in het TEE netwerk in te zetten. Dit gebeurde voor het eerst op de lijn Parijs-Brussel-Amsterdam.
• Internationaal
  Oorspronkelijk was het de bedoeling dat het TEE netwerk alleen internationale verbindingen aanbood. In 1965 werd van dit principe afgeweken door de introductie van de Franse Le Mistral en de Duitse Blauer Enzian als TEE treinen. Beide treinen reden al op binnenlandse verbindingen en werden opgewaardeerd tot TEE treinen. De reden hiervoor was duidelijk, in deze landen zijn er veel verbindingen die veel langer zijn dan sommige internationale TEE verbindingen.
• Luxueus rollend materieel
  Van dit principe is nooit afgeweken. Men hanteerde luxe, 1ste klas treinen met restauratie faciliteiten op alle TEE verbindingen. Hiervoor moest in principe het rollende materieel speciaal worden gebouwd voor de TEE diensten.
• Douane controles zonder oponthoud
  In de tijd van de introductie van de TEE treinen was dit een geheel nieuw verschijnsel. In die tijd moest men meestal de trein uit voor de paspoort controle alvorens men de grens over mocht. Dit resulteerde meestal in lange wachttijden bij de grens. In TEE treinen kwamen de douaniers in de trein de paspoorten controleren, dit resulteerde in zeer korte wachttijden bij de grens.
• Dagelijkse verbindingen
  Het TEE netwerk bood dagelijkse trein verbindingen aan. Dit was een simpel doch effectief concept voor het publiek, elke dag reed er een trein op elke verbinding. Dit principe werd opgegeven in 1968 bij de introductie van de TEE Le Lyonnais. Later kwamen er meer en meer TEE treinen die niet elk dag reden of niet reden midden in de zomer of tijdens andere perioden.

In de loop der jaren is het TEE netwerk steeds groter gegroeid en er kwamen drie landen bij: Spanje (RENFE), Dennemarken (DSB) en Oostenrijk (OBB) totdat het netwerk in 1974 zijn hoogtepunt bereikte.

Voor dit internationale TEE sneltreinnet werden in de jaren vijftig door de DB zevendelige dieseltreinstellen van het type VT 11.5 ontwikkeld. Omdat er maar zeer weinig tijd beschikbaar was voor de ontwikkeling van het treinstel werden er geen noemenswaardige ontwikkelingen toegepast in de treinstellen.

Een treinstel bestond uit de volgende delen: een motorwagen, een coupérijtuig, een salonrijtuig, een restauratierijtuig met bar en zonder keuken, een restauratierijtuig met keuken en restauratie en een motorwagen. De treinstellen konden met meerdere rijtuigen worden uitgebreid tot een tiendelig treinstel. De treinstellen waren tevens geschikt voor de veerboot naar Denemarken en Zweden.

Het eerste treinstel werd afgeleverd op 15 mei 1957 in het AW Nürnberg. Na de eerste ritten voor de pers begon de reguliere dienst van de TEE treinstellen in juni 1957. De treinstellen reden toen alle TEE treinen vanuit Duitsland, dit waren de TEE 77/78 Helvetia (Hamburg-Zürich), TEE 31/32 Rhein-Main (Frankfurt/M-Amsterdam), TEE 74/75 Saphir (Dortmund-Brussel-Oostende) en TEE 168/185 Paris-Ruhr (Dortmund-Parijs).

De eerste TEE diensten vanuit Duitsland starten op 2 juni 1957 met de start van de zomerdienstregeling. De eerste weken werden de TEE treinen nog gereden door treinstellen VT 08.5 omdat de TEE treinstellen VT 11.5 nog niet klaar waren. Na enkele weken werden nagenoeg alle diensten gereden met VT 11.5 treinstellen.